رسانه، ابزاری که میتواند کاه را کوه کند و بلعکس؛ قدرتی که میتواند بازنده را برنده نشان دهد و بلعکس؛ فرصتی که میتواند تهدید باشد و بلعکس؛ این معجزه که هر سال و ماه و روز با پوستاندازیهایی که دارد گستردهتر و قویتر میشود این روزها بیش از هر زمانی در دست اهالی قدرت اسیر است.
رسانه به ویژه در ایران با مصائب فراوانی روبهروست و اهالی قدرت و سیاست به دلیل آنکه توانایی تحلیل جایگاه رسانه آزاد را ندارند و نمیدانند رسانه و افکار اگر آزاد باشند بیشتر از آنکه تهدید به نظر بیاید فرصت میشود به سانسور، تحدید و بردهداری متوسل میشوند. غافل از اینکه با شستن چشمهایشان و به گونهای دیگر نگریستن به رسانه و آزادی آن میتوانند انگلهای زیر پوست جامعه را بیرون بکشند از از افول و گندیدگی جلوگیری کنند.
ایران نیز از این وضعیت مصون نمانده و شاید در وضعیتی که امروز شاهد آن هستیم در ردیفهای نخست دستکاری رسانهها هستیم و به ویژه در رسانههای وابسته دخالتهای اهالی قدرت بیداد میکند.
برای مثال و در صدر این ماجرا میتوانیم به صداوسیما و برادرکوچک آن ساترا اشاره کنیم. دو دستگاه حکومتی که دو ابزار سانسور و تحدید در سیستم حاکم بر آنها غوغا میکند و در دولت سیزدهم نیز با توجه به سیاستهای موجود در این دولت به اوج رسیده است و حتی به پلتفرمهای داخلی نیز ایراد و اعتراض دارند.
در همین راستا این روزها با توجه به ریزش حداکثری مخاطبان صداوسیما و افزایش چشمگیر فیلمها و برنامههای تولیدی در پلتفرمهای داخلی مانند نماوا و فیلیمو، ولنگاری در برنامههای تولیدی را بهانه کردند تا جلوی رشد آنها را بگیرند و پلتفرمهای داخلی را نیز به بردگی ببرند تا همانند رسانهمیلی به رعیتی معلول تبدیل کنند. این رویه حسادت و اقتدارگرایی رسانهمیلی و سایر سازمانهای کنترلگر تا جایی پیش رفته که برخی از نزدیکان به ارزشیها نیز به رویه افول صداوسیما اعتراض کنند و آن را زیر سوال ببرند.
در همین راستا روزنامه اصولگرای خراسان با انتقاد از سیاستهای قلدرمنشانه صداوسیما و ساترا در قبال پلتفورمهای داخلی نوشت: که بر اساس نظرسنجی صداوسیما، «عصر جدید ۳» در خرداد ماه ۱۴۰۱ با جلب ۴۴.۴ درصد مخاطب، پربینندهترین برنامه تلویزیون است و «خندوانه» با ۳۹.۲ درصد بیننده، دومین برنامه پرمخاطب. دادههای فوق به این معناست که هیچ برنامه تلویزیونی به مرز ۵۰ درصد مخاطب نرسیده که نشان از ضعف نسبی تلویزیون در این روزها دارد. مخاطب ۱۰ درصدی برای اغلب سریالهای تلویزیون، نشاندهنده قرار گرفتن سریالهای ماههای اخیر سیما، در مرز بحران است؛ بحرانی که ممکن است با روگردانی مخاطب از آنتن شبانه سیما، به سوختن سریالهای بعدی (که چه بسا بهتر باشند) منجر شود. جالب این که ساترا (صداوسیما) در همین حال، در حال انجام اقداماتی برای پیچیدن نسخه سریالهای خانگی است که ممکن است تا تعطیلی کامل آنها ادامه یابد!
سریال «مستوران» با میزان مخاطب بسیار پایین ۱۵/۴درصد پربینندهتر از دیگر سریالهای تلویزیون در نیمه اول تیرماه سال ۱۴۰۱ بوده است. روابط عمومی سازمان صداوسیما آخرین نتایج نظرسنجی درصد مخاطب و میزان رضایت سریالهای تلویزیونی را منتشر کرده و براساس آن سریال مستوران که این شبها روی آنتن شبکه یک میرود با ۱۵/۴ درصد مخاطب، از دیگر سریالهای تلویزیون که اولین پخش خود را میگذرانند و از شبکههای مختلف روی آنتن میروند پربینندهتر بوده است. این درحالیاست که سابق بر این سریالی با آمار مخاطب ۱۵درصد در این نظرسنجیها در رده پایین و در لیست سریالهای کممخاطب قرار میگرفت.
«مستوران» روی بیلبوردهای شهری چه میکند؟
«مستوران» که در سازمان اوج تولید شده، براساس این نظرسنجی رضایت ۶۹/۹ درصد از مخاطبان خود را کسب کرده است. دومین سریال از نظر مخاطب در این لیست سریال «تازه وارد» است که روی آنتن شبکه سه میرفت و به تازگی پخش آن به پایان رسیده است. این سریال رضایت ۶۳/۵ درصد مخاطبان را به دست آورده است. فصل دوم «وضعیت زرد» که از شبکه سه به شبکه دو کوچ کرده است در رده سوم این لیست قرار گرفته و ۹/۸درصد مخاطب داشته است. «آقای قاضی» سریالی که داستانهایی که در یک دادگاه میگذرد را روایت میکند و آخر هفتهها روی آنتن شبکه دو سیما میرود توانسته ۹/۶ درصد بیننده را پای تلویزیون بنشاند. «داستان یک شهر» ورژن تازه سریال پرمخاطب اصغر فرهادی که در سال ۱۳۷۸ روی آنتن شبکه پنج سیما میرفت و فصل جدید آن به کارگردانی محمدرضا آهنج تولید شده است تنها ۳/۵درصد بیننده جذب کرد. آخرین سریال این لیست هم سریال «آغاز» است که روی آنتن شبکه ۴ سیما رفته و تنها ۱/۲ درصد مخاطب کسب کرده است.
در این نظرسنجی، میزان بینندههای سریالهای تکراری سیما در نیمه اول تیر ۱۴۰۱ نیز بررسی شد. از میان سریالهای تکراری، سریال «ستایش ۳» از شبکه آی فیلم با ۲۶/۳ درصد مخاطب، پر بینندهترین سریال تکراری بوده است. همچنین ۸۶/۲ درصد بینندگان سریال «ستایش ۳» از این سریال در حد«زیاد» رضایت داشتهاند. بر اساس نتایج نظرسنجی مرکز تحقیقات، سریال «حکم رشد» با ۲۴/۳ درصد مخاطب، پربینندهترین سریال سیما در نیمه دوم خرداد سال ۱۴۰۱ بوده است.
بارها شاهد آن بودیم که رازبقا و مستندهای مربوط به حیوانات در نظرسنجیهای مربوط به مخاطبان صداوسیما در صدر بودند و برنامههایی که دههامیلیاردها تومان هزینه آن میشود هیچ جایگاه خاصی در دل مردم و مخاطبان باز نکرده است این در حالی است که فیلمها و برنامههایی که زیر تیغ سانسور صداوسیما نیستند، مخاطبان فراوانی دارند و مردم با پرداخت هزینه حاضر هستند فیلمها و برنامههایی را ببینند که از زیر دست سانسورچیهای افراطی صداوسیما گریختهاند. مشخص نیست مسئولان کشور با چه استدلالی چندین هزار میلیارد تلف صداوسیمایی میکنند که در حال افول است و بدتر از آن رخصت برخورد با پلتفرمهای داخلی را به ساترا و صداوسیما میدهند تا انتخاب مردم را بیش از پیش تحدید کنند؛ این رویداد با هر تصمیم و برنامهای صورت میپذیرد عاقبت بخیری در آن نیست و فقط سبب دوری بیش از حد مردم از تولیدات داخلی فرهنگی میشود.
ویدیو:
سرنوشت دختر علوم تحقیقات
در دارالخلافه با بهزاد یعقوبی
مرز حریم خصوصی و عرصه عمومی کجاست؟